Đặt em bé “ da kề da” với mẹ ngay sau sinh là việc tốt nhất mà người mẹ có thể làm cho bé yêu của mình ngay trong những phút đầu tiên chào đời. Rất nhiều nghiên cứu đã cho thấy lợi ích to lớn về phía mẹ và bé của phương pháp “da kề da”. Phương pháp này cũng đã được rất nhiều tổ chức y tế có uy tín trong và ngoài nước như Tổ chức Y tế thế giới, Học viện Nhi khoa Mỹ, Bộ Y tế Việt nam… khuyến cáo áp dụng.

Phương pháp “da kề da” đầu tiên được thực hiện ở Nam Mỹ vào những năm 1970. Vì trong bệnh viện không đủ lồng ấp để chăm sóc trẻ non tháng, Hai bác sĩ ở Bogota, Colombia đã cho những em bé này không mặc quần áo và tiếp xúc trực tiếp da bụng và ngực của mẹ chúng với một tấm chăn được phủ bên ngoài của cả 2 người. Như vậy cơ thể mẹ đã sưởi âm em bé và những em bé này đã sống sót. Hai bác sĩ này đã đặt tên cho phương pháp này là “ kangaroo”. Phương pháp này về sau đã trở thành tiền đề cho phương pháp “da kề da” đang được áp dụng hiện nay.

Thật tuyệt vời khi ngay sau sinh, bé được áp lên là da ấm áp của mẹ, bé mở mắt và cái nhìn đầu tiên là trên bụng mẹ, một sự kích thích lớn tới sự phát triển tình cảm của bé. Hành động đầu tiên của bé là di chuyển đến vú mẹ, chạm vào núm vú và bắt đầu bú. Chính phương pháp này đã khuyến khích sự phát triển về thể lực của bé và tạo ra những lợi ích tuyệt vời sau:

Đối với bé:

• Bé hấp thu và tiêu hóa chất dinh dưỡng tốt hơn
• Giúp bé duy trì thân nhiệt tốt, phòng ngừa hạ thân nhiệt
• Ít khóc hơn
• Tăng cân tốt hơn
• Nhanh chóng ổn đinh nhịp tim và nhịp thở
• Mức Oxy máu cao hơn
• Giúp cải thiện tình trạng phát triển não bộ, cũng như khả năng tiếp xúc với cha mẹ
• Tăng cơ hội được bú mẹ ngay sau sinh
• Có nhiều thời gian hơn để ngủ ngon một cách yên tĩnh trên bụng mẹ
• Điều hòa thân nhiệt
• Hệ miễn dịch khỏe hơn

Đối với mẹ:

• Tăng kinh nghiệm nuôi con bằng sữa mẹ sớm hơn
• Kích thích tăng tiết sữa nhiều hơn
• Giảm nguy cơ chảy máu sau sinh và trầm cảm sau sinh

Lợi ích của da kề da đối với bé 

Kích thích não bộ phát triển tối ưu
Sự phát triển của não bộ bắt đầu với những kích thích tích cực của hệ giác quan lúc sinh. Bé cảm thấy thế giới bên ngoài an toàn khi cảm nhận được mùi vị của mẹ, những cử động hô hấp, nhịp tim của mẹ khi được tiếp xúc “da kề da”. Chính điều đó giúp ổn định nhịp tim, tăng quá trình trao đổi oxy và cải thiện giấc ngủ của bé, dẫn đến sự phát triển tốt hơn của não bộ.  Cảm giác đau của bé cũng giảm khi ở tư thế “da kề da”, vì thế bé sẽ khóc ít hơn khi được đặt ở tư thế này.
Thân nhiệt, hô hấp, nhịp tim, đường huyết ổn định
Duy trì thân nhiệt (nhiệt độ cơ thể) là điều kiện thiết yếu cho bé một sức khỏe tốt sau sinh. Trẻ sơ sinh khi đang ở trong môi trường tử cung ấm áp của mẹ có thể bị hạ thận nhiệt một cách nhanh chóng sau khi sinh do tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Bé được “da kề da” sẽ có thân nhiệt cũng như nồng độ đường máu ổn định hơn bé được đặt vào lồng ấp. Lúc này, da kề da cùng mẹ đóng vai trò như một bước chuyển để trẻ dần thích nghi với môi trường “lạ lẫm” bên ngoài cơ thể mẹ. Da vùng ngực của mẹ có nhiệt độ ấm hơn so với các vùng khác trên cơ thể nên thường được chọn làm nơi lý tưởng thực hiện phương pháp “da kề da” cho bé.

Tăng cân

Sự tăng cân của bé được cải thiện vì bé không phải mất nhiều năng lượng để điều hòa thân nhiệt mà dùng năng lượng đó để tăng cân. Tăng cường bú sớm cũng giúp bé tăng cân tốt hơn, người ta nhận thấy những bé được “da kề da” với mẹ có tỉ lệ được bú sữa mẹ trong giờ đầu sau sinh cao gấp 2 lần so với những bé không áp dụng phương pháp này. Bú sớm cũng làm nồng độ Prolactin trong máu mẹ tăng cao, đây là một hormone đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiết sữa của mẹ.
Kích thích hệ miễn dịch 
Ở trẻ sinh thường, khi em bé đi qua đường sinh dục dưới của mẹ, bé sẽ có cơ hội được tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi ở đây và điều đó giúp tăng cường miễn dịch cho bé. Những em bé sinh mổ không có cơ hội tiếp xúc này. Việc tiếp xúc da kề da với mẹ sẽ giúp bésau sinh mổ được tiếp xúc với hệ vi khuẩn có lợi trên da của mẹ, bổ sung thêm nhiều kháng thể cho bé, giúp bé “làm quen” và thích nghi dần với môi trường bên ngoài.
Trẻ được bú mẹ sớm, tăng cường gắn kết mẹ con
Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh mổ nhận được lợi rất nhiều từ chăm sóc da kề da. Sinh mổ thường dẫn tới một số hậu quả như mẹ bắt đầu cho con bú muộn hơn, giảm tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn và tăng nguy cơ bổ sung sữa công thức. Tiếp xúc da kề da giúp khắc phục tất cả các nhược điểm này đồng thời tăng mối dây gắn kết tình mẹ con. 

Lợi ích của da kề da đối với mẹ 
Khi mẹ được tiếp xúc gần gũi với bé, cơ thể mẹ sẽ kích thích tiết hormone làm vú nhanh tiết sữa hơn và mẹ nuôi con bằng sữa dễ dàng hơn.

Da kề da giúp kích thích cơ thể mẹ giải phóng Oxytocin, giúp mẹ cảm thấy thư giãn, bớt lo lắng và gắn kết với con nhiều hơn. Hoóc môn này cũng dẫn tới nhiều biến đối có ích với cơ thể mẹ: rút ngắn thời gian phục hồi; giảm huyết áp; tăng khả năng chịu đau; mẹ giảm nguy cơ trầm cảm. Oxytocin cũng kích thích tử cung co thắt làm giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh.

“Da kề da” cải thiện sức khỏe cho những trẻ yếu

Nếu em bé của bạn bị suy hô hấp sau sinh, bé quá nhẹ cân hoặc non tháng, bé sẽ phải chuyển tới khoa Hồi sức sơ sinh và không áp dụng được biện pháp “da kề da” ngay sau sinh. Tuy nhiên trong những ngày điều trị tiếp theo, tùy theo sức khỏe của bé mà bác sĩ Sơ sinh có thể tư vấn cho mẹ có thể áp dụng biện pháp “da kề da”. Các nhà nghiên cứu đã cho thấy những trẻ non tháng được áp dụng biện pháp “da kề da” có tỉ lệ sống sót cao hơn so với những trẻ không áp dụng biện pháp này sau khi xuất viện. Từ khi phương pháp “Kangaroo” đầu tiên được áp dụng tại Nam Mỹ, 124 nghiên cứu trên toàn thế giới đã khẳng định giá trị to lớn của phương pháp này trong chăm sóc trẻ sơ sinh non tháng, trong đó bên cạnh những điều kiện chăm sóc chuẩn, những bé được áp dụng phương pháp Kangaroo có tỉ lệ tử vong thấp hơn 36% so với những bé chỉ chăm sóc trong điều kiện chuẩn mà không áp dụng phương pháp này.

Quy trình thực hiện phương pháp da kề da chuẩn 

Đối với bé sinh thường, “da kề da” cần thực hiện ngay sau khi lau khô, sau đó mới cắt rốn. Đối với bé sinh mổ “da kề da” được thực hiện ngay sau khi kẹp cắt rốn muộn. Phương pháp “da kề da” cần được thực hiện đúng quy trình  chuẩn để mang lại hiệu quả tích cực nhất cho bé: 
–    Thực hiện “da kề da” ngay sau sinh (trừ trường hợp bé cần được chăm sóc y tế đặc biệt)
–    Nên đặt bé nằm xấp ngay trên da mẹ, giữa mẹ và bé sẽ không còn khoảng cách khi phần mặt, ngực, bụng và chân của bé được áp sát người mẹ, đầu bé nghiêng một bên áp sát vào người mẹ.
–    Có thể cho bé mặc tã hoặc đội mũ. Dùng ga, chăn đắp đắp trên mình bé và mẹ, tuy nhiên tuyệt đối không được che đầu, mặt bé.
–    Thực hiện da kề da cho bé ít nhất 1 giờ sau sinh. Tiếp tục thực hiện da kề da cho trẻ trong vài ngày tới càng nhiều càng tốt. 
–    Trong trường hợp mẹ không thể thực hiện da kề da cho bé, một thành viên trong gia đình có thể thực việc này thay mẹ. 

Mốc thời gian da kề da quan trọng mẹ nên nhớ 

Phương pháp “da kề da” không chỉ mang lại lợi ích trong 90 phút đầu đời của trẻ mà xuyên suốt quá trình sau này cũng khá quan trọng, đóng vai trò lớn trong việc ổn định nhịp sinh hoạt, thích nghi và sức khỏe của trẻ, cụ thể như sau: 
–    Từ 0 – 90 phút sau khi sinh da kề da hỗ trợ cho sự phát triển não bộ của trẻ.
–    Từ 0 – 6 giờ sau khi sinh: giúp ổn định nhịp thở và nhịp tim trong giai đoạn phục hồi.
–    Từ 6 – 24 giờ sau khi sinh: giúp bé hình thành lịch bú mẹ và chu kỳ ngủ ổn định.
–    Từ 12h – 8 tuần sau sinh: giúp thiết lập mối dây gắn kết tình thân.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Green là một trong những bệnh viện có uy tín về điều trị Sản – Phụ khoa tại Hải Phòng. Bệnh viện đã và đang áp dụng Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh ngay sau sinh theo đúng khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế. 100% mẹ bầu sinh con khỏe mạnh (kể cả sinh thường và sinh mổ) tại đây đều được “da kề da” với con sau sinh, Việc da kề da ngay sau sinh và cho trẻ bú sớm sẽ đem đến vô vàn lợi ích quý giá cho cả mẹ và bé .Bên cạnh đó, tiếp xúc “da kề da” ngay lúc trẻ mới sinh là khoảnh khắc kỳ diệu và hạnh phúc nhất trong hành trình làm mẹ của mỗi người phụ nữ. 

(Tác giả bài viết: TS. BS. Ngô Thị Uyên – Trưởng khoa Sản A Bệnh viện Quốc tế Green)

Gửi bình luận

Bình luận