Hiện nay trên mạng đang rộ lên nhiều thông tin cấy chỉ catgut chữa bệnh như là “Bách bệnh vậy”. Hậu quả là nhiều người bệnh lầm tưởng cấy chỉ catgut chữa được mọi bệnh. Người Việt Nam thường có quan niệm rằng “Có bệnh thì vái tứ phương” biết đâu “Gặp thầy, gặp thuốc” thì khỏi bệnh.

Là bác sĩ tây y năm 1986 tôi có được học đông y châm cứu. Năm 1988 về bệnh viện Quân y mùng 05/08 Hải quân (nay là viện y học Hải quân), khi vụ việc Trường Sa xảy ra, quân y Hải quân có mở lớp châm cứu, châm tê phẫu thuật, mời viện châm cứu Việt Nam xuống giảng dạy, lúc đó Giáo sư Nguyễn Tài Thu là viện trưởng. Trong điều kiện kinh tế nước ta còn nhiều khó khăn, thuốc tê, mê còn thiếu , dự phòng khi chiến tranh xảy ra, để đảm bảo giảm đau trong phẫu thuật. Châm tê là phương pháp kết hợp đông tây y rất phù hợp trong thời kỳ đó. Giáo sư Nguyễn Tài Thu là người có “Bàn tay vàng” “Thần kim” được nhiều nước trên thế giới và nhân dân Việt Nam ngưỡng mộ. Kết hợp giảng dạy, Giáo sư có thực hành châm cứu, châm tê phẫu thuật, cấy chỉ catgut bằng kim troca chữa bệnh cho một số bệnh nhân.

Nghe tin thầy về Hải Phòng, người bệnh đến rất đông và mong muốn được Giáo sư khám châm cứu trực tiếp cho dù được một lần cũng toại nguyện. Cùng với các giáo viên viện châm cứu Việt Nam, tôi vừa là giáo viên, vừa kiêm nhiệm quản lý lớp học, chúng tôi có mời Giáo sư khám và điều trị cho một số bệnh nhân bị bệnh bại liệt, tai biến mạch máu não. Đặc biệt có một bệnh nhân bị bệnh Paskinson, đang trong thời bao cấp, thuốc điều trị Paskinson rất hiếm, phải gửi mua ở nước ngoài bằng ngoại tệ. Giáo sư sử dụng kim troca cấy chỉ catgut để chữa bệnh. Bệnh nhân tiến triển rất tốt, giảm được liều thuốc Paskinson xuống chỉ bằng 1/3 liều cũ hàng ngày.

Học đông y tôi có nghe nói đến cấy chỉ catgut chữa bệnh hen phế quản, chứ chưa được chứng kiến hay trực tiếp cấy chỉ một ca bệnh nào. Lớp học kết thúc, tiếp thu kinh nghiệm của thầy, tôi cấy chỉ duy trì hàng tháng cho bệnh nhân. Quá trình cấy chỉ catgut bằng kim troca, tôi rút ra một số nhược điểm: Kim hơi to, đầu mũi kim tù, nên khi cấy chỉ phải gây tê ở một số huyệt nhạy cảm, hoặc phải dùng kim tiêm chọc qua da dẫn đường trước để giảm bớt đau cho bệnh nhân, do nòng bằng đầu kim, chỉ catgut lại mềm nên khi đẩy chỉ vào huyệt chỉ chùn, kẹt lại gây tắc kim, không ra khỏi kim vào huyệt được, nên phải cấy lại, gây đau và phiền hà cho người bệnh (tôi cũng đã từng chứng kiến Giáo sư gặp sự cố này). Dùng kim troca không thực hiện được ở một số huyệt khó, ở vị trí nhạy cảm.

Trăn trở nhiều ngày về điều đó, tôi nghĩ sao không dùng kim tiêm có nhiều cỡ số, đầu lại sắc nhọn, dùng nòng bằng kim châm cứu? Tôi mày mò cấy thử trên miếng thịt lợn, ban đầu cắt kim châm cứu dài bằng đầu kim tiêm như kim troca. Chọc trên miếng thịt đẩy chỉ vào, rút kim ra chỉ vẫn dắt đầu mũi kim theo ra. Tôi cắt đầu nhọn kim châm cứu để dài thò ra đầu mũi kim khoảng 0,5mm – 1mm, cấy chỉ, đẩy chỉ vào miếng thịt tạo cảm giác sật, hụt hẫng, đó là lúc chỉ đã vào huyệt. Vậy là thành công!

Tôi tìm xem có tài liệu hay đề tài nào nói về cấy chỉ catgut điều trị hen phế quản không? Không thấy, chỉ thấy một số tài liệu nêu phương pháp cấy chỉ catgut điều trị hen. Sau này khi cấy chỉ catgut chữa hen cho một số bệnh nhân, tôi có hỏi trước đây cấy chỉ ở đâu, họ kể lại có nơi cấy bằng khâu vùi (vì chỉ catgut liền kim) hoặc dùng kim troca cấy vào các huyệt sau lưng (dễ làm), bệnh nhân nói như thế bệnh cũng đỡ.

Trăn trở khi gặp những bệnh nhân hen phế quản, lên cơn hen phải vào viện cấp cứu điều trị. Thuốc tây y vào những năm 80 – 90 hạn chế, chưa đa dạng, với suy nghĩ tìm nhóm huyệt cấy chỉ chữa bệnh hen phế quản có hiệu quả, tôi quyết định chọn huyệt phong trì, phế du, túc tam lý.

– Huyệt phong trì thuộc kinh đờm có tác dụng trừ phong, giải cảm chữa các bệnh thuộc về phong, bệnh đầu mặt cổ, vai gáy, cảm mạo thời tiết, đây là huyệt khó hay bị vượng châm, huyệt ở vùng chân tóc dễ bị nhiễm khuẩn. Kim cấy chỉ cải tiến bằng kim tiêm sẽ thực hiện an toàn.

– Huyệt phế du thuộc kinh bàng quang có tác dụng chữa các bệnh thuộc phế như bệnh hen, tức ngực, ra mồ hôi trộm, chắp lẹo….vv.

– Huyệt túc tam lý thuộc kinh vị có tác dụng giảm đau, mỏi, chống dị ứng, nâng cao chính khí của cơ thể (sức đề kháng).

Chỉ catgut được sản xuất từ ruột cừu, ruột dê, chia thành hai loại chỉ plain, và chỉ chromic, chỉ catgut plain gây ra phản ứng mạnh hơn chỉ chromic. Bản chất chỉ catgut là một protein tự nhiên, là chất lạ, mang tính kháng nguyên. Khi cấy chỉ catgut vào huyệt theo lí luận của đông y và cơ chế tây y, sẽ kích thích cơ thể sản sinh ra kháng thể chống lại kháng nguyên (vật lạ) đó. Kháng thể đặc hiệu và không đặc hiệu theo cơ chế miễn dịch dịch thể, cơ chế thần kinh miễn dịch tạo ra cung phản xạ mới, ức chế cung phản xạ bệnh lý để ngăn chặn, giảm nhẹ cơn hen, cơn khó thở, hoặc cắt cơn hen, cấy chỉ nhiều lần sẽ tạo ra ổ xơ hóa, kích thích lâu dài giải quyết tính chất mãn tính của bệnh.

Sau hơn mười năm thực hành cấy chỉ catgut chữa bệnh có hiệu quả. Tôi đã đăng ký và bảo vệ sáng kiến cải tiến kỹ thuật dùng kim cấy chỉ catgut điều trị hen trước hội đồng khoa học y học Bộ Quốc phòng, được hội đồng công nhận và đánh giá cao. Năm 2005 tôi bảo vệ đề tài cấy chỉ catgut điều trị hen phế quản.

Gần 40 năm là bác sĩ, hơn 30 năm thực hành cấy chỉ catgut điều trị hen phế quản cho nhiều bệnh nhân ở nhiều lứa tuổi khác nhau, từ trẻ em đến người cao tuổi. Các bệnh nhân hen được cấy chỉ catgut đều có tác dụng giảm tần suất lên cơn, ngăn chặn lên cơn, giảm bớt những đợt cấp cứu nhập viện, giảm liều dùng thuốc tây y, hạn chế được các tác dụng phụ và lệ thuộc thuốc, nhất là dùng corticoid kéo dài. Có bệnh nhân lên cơn hen, khó thở, cò cử, ngột ngạt, môi tím, phổi nhiều ran rít, ran ngáy, cấy chỉ sau 15 – 20 phút cắt cơn luôn (bệnh nhân nhạy cảm với phương pháp cấy chỉ). Nhiều bệnh nhân hen phế quản khỏi bệnh, có bệnh nhân nhiều năm sau bị tái phát, đến khám tôi chỉ định cấy chỉ catgut củng cố cho một đợt ngăn chặn, không cho cơn hen tái lại. Vận dụng theo cơ chế miễn dịch, phản xạ thần kinh, cơ chế đường mòn, tôi ứng dụng cấy chỉ cho các bệnh nhân COPD, viêm mũi dị ứng, mày đay dị ứng, 70% các bệnh nhân đều có tác dụng ở các mức độ khác nhau (ở mức khá và tốt, kết quả trong đề tài nghiên cứu).

Qua bài viết này, tôi bày tỏ lòng biết ơn công lao của Giáo sư Nguyễn Tài Thu. Nhân đây tôi cũng muốn chia sẻ đôi điều về cấy chỉ catgut, đặc biệt trong điều trị hen phế quản, mày đay dị ứng, viêm mũi dị ứng. Mong các đồng nghiệp chúng ta không nên lạm dụng, quảng bá, sử dụng cấy chỉ catgut chữa bệnh như “bách bệnh”.